بیماری سل (توبرکلوز) بر خلاف تصور بسیاری که فکر میکنند از بیماری های ریشه کن شده است هنوز از بیماری های عفونی شایع در جوامع انسانی بخصوص در کشور های توسعه نیافته می باشد.
حتی در سال هایی که شیوع ایدز در بسیاری از کشورها پیشرفته زیاد شد به موازات ان شیوع سل نیز در این کشورها افزایش یافت.
بطور متوسط سالیانه حدود 8 تا 10 میلیون نفر در دنیا مبتلا به سل میشوند و مجموعا حدود 13 میلیون بیمار مبتلا به سل در دنیا زندگی میکنند .
سل در بعضی از مناطق دنیا به خصوص در کشور های توسعه نیافته هشتمین علت مرگ میباشد و تقریبا یک چهارم جمعیت دنیا با میکروب سل الوده شده اند.
چه کسانی برای ابتلا به سل مستعدترند؟
افراد مبتلا به ایدز، افراد مسن ، مبتلایان به بدخیمی ها و کسانیکه تحت شیمی درمانی هستند و یا داروهای تضعیف کننده سیستم ایمنی دریافت میکنند، مبتلایان به دیابت و نارسایی کلیه و بیماریهای ریوی و دارای کمبود ویتامین D بیشتر مبتلا به سل میشوند.ولی بیشترین عامل خطر تماس نزدیک و طولانی مدت با فرد مبتلا می باشد.
زندگی در محیط های کم نور،مرطوب و متراکم، وضغیت بد اقتصادی و فقر و سو تغذیه نیز شانس ابتلا به سل را بیشتر میکنند.
چگونه میتوان از ابتلا به سل پیشگیری کرد؟
بهیترین راه پیشگیری از ابتلا به سل تشخیص سریع و درمان بیماران و ناقلین مبتلا به سل است با این کار میتوان از انتقال میکروب به افراد سالم و پخش میکروب در جامعه پیشگیری کرد. تهویه مناسب بخصوص در مناطق پر رفت و امد و منازل، تابش نور مناسب و کافی خورشید ، استفاده از ماسک تنفسی مناسب نیز شانس ابتلا به سل را کاهش میدهد.
آیا تزریق واکسن سبب پیشگیری از ابتلا به سل میشود؟
تزریق واکسن شانس ابتلا به سل را از بین نمیبرد و افرادی که واکسن دریافت کرده اند نیز میتوانند به سل مبتلا شوند.واکسن شانس ابتلا به سل شدید را بخصوص در کودکان کاهش میدهد.
علائم ابتلا به سل چیست؟
تب طول کشیده، کاهش وزن و یا عدم وزن گیری مناسب در اطفال، تعریق شبانه، سرفه های مزمن، دفع خلط مزمن از علائم ابتلا به سل ریوی هستند. گرچی سل یکی از علل خلط خونی میباشد ولی در اکثر مبتلایان به سل دیده نمیشود و نبود ان رد کننده سل نمیباشد.
با توجه به اینکه سل میتوانند سایر ارگانهای بدن مثل دستگاه گوارش، استخوانها، پرده مغز و قلب و …را دارد ممکن است علائم غیر ریوی را نیز ایجاد کند.
راه تشخیص سل چیست؟
بهترین راه برای تشخیص سل پس از شک به ان، پیدا کردن میکروب در ترشحات و یا بافت های بدن می باشد.مثلا در سل ریوی رنگ امیزی و کشت خلط و یا مایع حاصل از شستشوی ریوی و یا بیوپسی و نمونه گیری از بافت ریه و بررسی میکروسکوپی از ان میتوانند در تشخیص کمک کننده باشند.